διαμάντι
To διαμάντι - από την αρχαία ελληνική λέξη ἀδάμας, που σημαίνει «άθραυστο» ή «αναλλοίωτο» - είναι ένας από τους πιο γνωστούς και περιζήτητους πολύτιμους λίθους. Τα διαμάντια ήταν γνωστά από την αρχαιότητα και χρησιμοποιούνταν ως διακοσμητικά αντικείμενα. Μερικές από τις παλαιότερες αναφορές για τα διαμάντια εντοπίζονται στις Ινδίες.
Η σκληρότητά του και η υψηλή διασπορά του φωτός που προκαλεί δίνουν στο διαμάντι το χαρακτηριστικό «φωτιά» και το καθιστούν χρήσιμο για βιομηχανικές εφαρμογές και επιθυμητό ως κόσμημα. Λόγω του ότι τα διαμάντια αποτελούν ιδιαίτερα εμπορικά προϊόντα, έχουν συσταθεί πολλοί οργανισμοί για την αξιολόγηση και πιστοποίηση τους με βάση τα τέσσερα Cs (cut=κοπή, carat=καράτια, color=απόχρωση, και clarity=καθαρότητα). Άλλα χαρακτηριστικά, όπως η παρουσία ή η έλλειψη φθορισμού, επηρεάζουν επίσης την αξία ενός διαμαντιού. Γενικά, όσο πιο άχρωμο είναι ένα διαμάντι, τόσο πιο πολύτιμο είναι.
Η πιο γνωστή χρήση του διαμαντιού ως κόσμημα είναι το δαχτυλίδι αρραβώνων, που έγινε δημοφιλές στις αρχές του 20ου αιώνα, λόγω της διαφημιστικής καμπάνιας της εταιρείας εξόρυξης και διακίνησης διαμαντιών De Beers. Ωστόσο, τα διαμαντένια δαχτυλίδια χρησιμοποιούνται ως σύμβολο δέσμευσης τουλάχιστον από τον 15ο αιώνα.
ρουμπίνι
Το ρουμπίνι είναι ένας χρωματιστός πολύτιμος λίθος, με απόχρωση από ροζ μέχρι κόκκινο του αίματος, και αποτελεί μια ποικιλία του ορυκτού κρύσταλλου κορούνδιο (οξείδιο του αλουμινίου). Το κόκκινο χρώμα του προκαλείται κυρίως από την παρουσία χρωμίου. Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη rubeus, που στα λατινικά σημαίνει κόκκινο. Άλλες ποικιλίες πολύτιμων λίθων από κορούνδιο είναι τα ζαφείρια. Το ρουμπίνι θεωρείται ένας από τους τέσσερις πολύτιμους λίθους, μαζί με το μπλε ζαφείρι, το σμαράγδι, και το διαμάντι.
Οι τιμές των ρουμπινιών καθορίζονται κυρίως από το χρώμα. Το πιο λαμπερό και πολύτιμο «κόκκινο», που ονομάζεται «αίμα του περιστεριού» και βρίσκεται μόνο στη Βιρμανία, αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα σε σχέση με άλλα ρουμπίνια ανάλογης ποιότητας. Μετά το χρώμα ακολουθεί η καθαρότητα, όπως και με τα διαμάντια. Ένα ρουμπίνι χωρίς να περιλαμβάνει εγκλείσματα τύπου «βελόνας» ρουτιλίου μπορεί να υποδεικνύει ότι η πέτρα έχει υποστεί επεξεργασία, σύνηθες φαινόμενο σε ρουμπίνια και ζαφείρια, ώστε να αποδώσουν καλύτερη χρωματική απόχρωση. Η κοπή και τα καράτια (βάρος) αποτελούν επίσης σημαντικούς παράγοντες για τον καθορισμό της τιμής.
σμαράγδι
Το σμαράγδι είναι μια ποικιλία του ορυκτού κρυστάλλου βηρύλλιο, με ίχνη χρωμίου και μερικές φορές βαναδίου που του προσδίδουν πράσινο χρώμα. Το βηρύλλιο έχει σκληρότητα 7,5-8 στην κλίμακα Mohs (με μέγιστη τιμή το 10), που χρησιμοποιείται για την μέτρηση της σκληρότητας των ορυκτών.
Η λέξη «Emerald» προέρχεται (παλαιά γαλλικά: Esmeraude και μέσα αγγλικά [Middle English]: Emeraude) από τη λαϊκή λατινική λέξη esmaralda/esmaraldus, μια παραλλαγή της λατινικής λέξης smaragdus, που προέρχεται από την ελληνική λέξη σμάραγδος=πράσινο στολίδι. Επιστημονικά, το χρώμα καθορίζεται από τρεις συνιστώσες: απόχρωση, κορεσμός και τόνος. Τα σμαράγδια συναντώνται σε αποχρώσεις που κυμαίνονται από κίτρινο-πράσινο σε μπλε-πράσινο, με κύρια απόχρωση το πράσινο. Το κίτρινο και το μπλε είναι οι δευτερεύουσες αποχρώσεις των σμαραγδιών.
ζαφείρι
Το ζαφείρι αποτελεί μια ποικιλία πολύτιμων λίθων από το ορυκτό κρύσταλλο κορούνδιο, ένα οξείδιο του αργιλίου. Ίχνη άλλων στοιχείων όπως ο σίδηρος, το τιτάνιο, το χρώμιο, ο χαλκός, ή το μαγνήσιο μπορούν να προσδώσουν στο κορούνδιο μπλε, κίτρινο, μωβ, πορτοκαλί ή πρασινωπό χρώμα. Προσμίξεις χρωμίου στο κορούνδιο, προσδίδουν μια ροζ ή κόκκινη απόχρωση, η δεύτερη εκ των οποίων ονομάζεται ρουμπίνι.
Συνήθως τα ζαφείρια χρησιμοποιούνται σε κοσμήματα. Είναι ένας φυσικός πολύτιμος λίθος, που μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για βιομηχανικούς ή διακοσμητικούς σκοπούς με τη μορφή μεγάλων μονοκρυστάλλων. Λόγω της αξιοσημείωτης σκληρότητάς τους (9 βαθμοί της κλίμακας Mohs) τα ζαφείρια χρησιμοποιούνται και σε ορισμένες μη-διακοσμητικές εφαρμογές, όπως υπέρυθρα οπτικά στοιχεία σε επιστημονικά όργανα, υαλοπίνακες υψηλής αντοχής, κρύσταλλα ρολογιών χειρός και γρανάζια κίνησης, καθώς και πολύ λεπτά ηλεκτρονικά δισκία, τα οποία χρησιμοποιούνται ως μονωτικά υποστρώματα ηλεκτρονικών συσκευών ειδικού τύπου (ολοκληρωμένα κυκλώματα).
Από όλα τα ζαφείρια μόνο τα μπλε θεωρούνται πολύτιμα.
